Ders Öğretim Planı

İSLAM HUKUK USULÜ

1	Dersin Adı:	İSLAM HUKUK USULÜ
2	Dersin Kodu:	İLA2021
3	Dersin Türü:	Zorunlu
4	Dersin Seviyesi:	Lisans
5	Dersin Verildiği Yıl:	2
6	Dersin Verildiği Yarıyıl:	3
7	Dersin AKTS Kredisi:	4
8	Teorik Ders Saati (saat/hafta):	4
9	Uygulama Ders Saati (saat/hafta):	0
10	Laboratuar Ders Saati (saat/hafta):	0
11	Dersin Önkoşulu
12	Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar	Yok
13	Dersin Dili:	Türkçe
14	Dersin Veriliş Şekli	Yüz yüze
15	Dersin Koordinatörü:	Doç. Dr. EREN GÜNDÜZ
16	Dersi Veren Diğer Öğretim Elemanları:	Dr. Ögr. Üyesi EREN GÜNDÜZ
17	Ders Koordinatörünün İletişim Bilgileri:	akozali@uludag.edu.tr
18	Dersin Web Adresi:
19	Dersin Amacı	İslam hukukunun/dininin temel kaynaklarını sağlıklı ve doğru bir şekilde anlama ve yorumlama bilgi ve yeteneğinin kazanılması
20	Dersin Mesleki Gelişime Katkısı:	Sağlıklı bir din anlayışının eğitim ve öğretimde kullanılması

Ders Öğrenme Kazanımları

1	İslam Hukuk usulünün oluşumu, gelişimi ve kaynaklarını tanıyabilme ;
2	Fıkıh usulünün asli kaynakları olan Kur’an ve sünneti tanıyabilme ;
3	Tarihi süreçte ve günümüzde ortaya çıkan hadis ve sünnet konularıyla ilgili tartışmalı meseleleri yorumlayabilme ;
4	İlahiyat alanındaki ortaya çıkacak yeni problemleri Kur’an, Sünnet ve bunlara bağlı diğer delillerden yararlanarak bilimsel anlamda ifade edebilme ve topluma objektif veriler üretebilme ;
5	İslam düşüncesinin oluşum ve gelişim sürecini yorumlayabilme ;
6	İlmi disiplin ve bilimsel verilere bağlı olarak İslam hukukunun diğer yan dallarla bilgi alış verişi ve paylaşımını geliştirebilme ;
7	İslam Hukukunun asıl olarak Kur'an ve Sünnete dayandığını öğrenebilme ;
8	Kamu yararının önemini kavrayabilme ;
9	Hüküm çıkarma yöntemlerini tanıyabilme ;
10	İçtihat konusuyla ilgili genel bilgiler elde edebilme ;

22	Dersin İçeriği

Hafta	Teori	Uygulama
1	GİRİŞ: Ders konusunda genel bilgi. Dersin kaynaklarını ve yöntemini tanıtma. Fıkıh usulünün tanımı, sistematiği, işlevi. Fıkıh usûlünün tedvini ve tedvin yöntemleri. KİTAB: Kaynak kavramı. İslam Hukukunun Kaynakları. Kaynak ve yöntem mahiyetli deliller. Kitâb’ın tanımı ve tanımın izahı. Kitabın genel muhtevası.
2	KİTAB: Kitabın genel muhtevası. Lâfız-Mâna Bütünlüğü. Dini hükümleri bilmenin yolları SÜNNET: Vahyin kısımları. Sünnetin kaynak değeri. Sünnetin Kısımları.
3	SÜNNET: Haber teorisi. Âhad haberin kabul şartları. Zâhir ve bâtın inkıtâ’ İCMÂ: İcmâın tanımı ve mahiyeti. İcmâın rüknü, şartı ve icmâ ehliyeti.
4	İCMÂ: İcmâın senedi, mertebeleri, hükmü, türleri, kaynak değeri, deliller hiyerarşisindeki yeri ve günümüzdeki işlevi Öncekilerin Şerati, Sahabe Sözü, Medine Ehli’nin Ameli
5	KIYAS : Kıyasın gerekliliği, tanımı, rükünleri, kaynak değeri ve şartları. İSTİHSAN: İstihsan düşüncesi. İstihsanın tanımı, kaynak değeri, çeşitleri.
6	ISTISLAH ve ISTISHÂB HÂKİM: Hüküm konusunun sistematiği. İslâm hukukunda hâkim kimdir/Aklın teşrideki yeri. Araç olarak aklın kullanımı (Tefakkuh, re’y, ictihâd, ,kıyâs, istihsân, makâsıd)
7	HÜKÜM VE HÜKMÜN KISIMLARI1: Hükmün tanımı ve izahı. Hükmün kısımları/Teklifî hüküm/Vacib’in Türleri HÜKÜM VE HÜKMÜN KISIMLARI: Azimet-ruhsat; Edâ-kazâ. Hükmün kısımları/Vaz’î hüküm
8	MAHKÛM FÎH VE MAHKÛM ALEYH: Mahkûm aleyhin tanımı. Teklif ve ehliyet kavramları. Ehliyet aşamaları. Ehliyet arızaları. Mahkûm fîhin tanımı ve şartları
9	ELFÂZ BAHİSLERİ: HÂSS LÂFIZ: Konunun sistematikteki yeri. Hanefi elfaz taksimi. Hâss lâfzın tanımı, çeşitleri, hükmü. Örnekler. ELFÂZ BAHİSLERİ: EMİR-NEHİY1: Emrin tanımı, mucebi, delaleti, edâ-kazâ, Edâ çeşitleri, Kazâ çeşitleri.
10	ELFÂZ BAHİSLERİ: EMİR-NEHİY2: Husn-kubh (hâkim bahsinde de geçti), Nehyin tanımı, türleri, ELFÂZ BAHİSLERİ: ÂMM LÂFIZ VE ÂMMIN TAHSİSİ: Âmm’ın tanımı, hükmü. Örnekler. Âmm lâfzın tahsisi.
11	MÂNAYA DELÂLETİNİN AÇIKLIĞI BAKIMINDAN LÂFIZLAR: Zâhir, nass, müfesser ve muhkem lâfızlar. MÂNAYA DELÂLETİNİN KAPALILIĞI BAKIMINDAN LÂFIZLAR: Hafî, müşkil, mücmel, müteşabih lâfızlar.
12	KULLANIMI BAKIMINDAN LÂFIZLAR DELÂLET BAKIMINDAN LÂFIZLAR: Hakikat, mecaz, sarih ve kinâye lâfızlar DELÂLETİ BAKIMINDAN LÂFIZLAR: İbârenin delâleti, işaretin delâleti, delâletin delâleti, iktizânın delâleti.
13	BEYÂN TEORİSİ
14	TEARUZ VE TERCİH

23	Ders Kitabı, Referanslar ve/veya Diğer Kaynaklar:	Apaydın, Yunus, İslam Hukuk Usûlü (Zorunlu) Duman, Soner, Usûl Yazıları, Beka y. (Tavsiye) Şaban, Zekiyyüddin, İslam Hukuk İlminin Esasları, TDV y. (Tavsiye) Kahraman, Abdullah, Fıkıh Usûlü, Rağbet y. (Tavsiye)
24	Değerlendirme

YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI	SAYISI	KATKI YÜZDESİ
Ara Sınav	1	40
Kısa Sınav	0	0
Ödev	0	0
Yıl sonu Sınavı	1	60
Toplam	2	100
Yıl içi çalışmalarının Başarıya Oranı		40
Finalin BAşarıya Oranı		60
Toplam		100
Derste Kullanılan Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımları	Çoktan seçmeli ve klasik sınav
Açıklama

AKTS / İŞ YÜKÜ TABLOSU

Etkinlik	SAYISI	Süresi [Saat]	Toplam İş Yükü [Saat]
Teorik Dersler	14	4	56
Uygulamalı Dersler	0	0	0
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön çalışma, pekiştirme)	14	3	42
Ödevler	0	0	0
Projeler	0	0	0
Arazi Çalışmaları	0	0	0
Arasınavlar	1	10	10
Diğer	0	0	0
Yarıyıl Sonu Sınavları	1	12	12
Toplam İş Yükü			120
Toplam İş Yükü / 30 saat			4
Dersin AKTS Kredisi			4

PROGRAM YETERLİLİKLERİ İLE DERS ÖĞRENİN KAZANIMLARI İLİŞKİSİ TABLOSU

	PY1	PY2	PY3	PY9
OK1	4	3	0	0
OK2	4	3	0	0
OK3	0	5	0	0
OK4	0	0	0	5
OK5	0	0	4	0
OK6	0	0	0	0
OK7	0	2	0	0
OK8	3	0	0	0
OK9	3	0	0	0
OK10	3	0	0	0

ÖK: Öğrenme Kazanımları

PY: Program yeterlilikleri

Katkı Düzeyi:

1 Çok Düşük

2 Düşük

3 Orta

4 Yüksek

5 Çok Yüksek