Ders Öğretim Planı

TOPRAKTA HİDROLOJİK YÖNTEMLER

1	Dersin Adı:	TOPRAKTA HİDROLOJİK YÖNTEMLER
2	Dersin Kodu:	TPR3924
3	Dersin Türü:	Seçmeli
4	Dersin Seviyesi:	Lisans
5	Dersin Verildiği Yıl:	3
6	Dersin Verildiği Yarıyıl:	6
7	Dersin AKTS Kredisi:	4
8	Teorik Ders Saati (saat/hafta):	1
9	Uygulama Ders Saati (saat/hafta):	2
10	Laboratuar Ders Saati (saat/hafta):	0
11	Dersin Önkoşulu	Yok
12	Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar	Yok
13	Dersin Dili:	Türkçe
14	Dersin Veriliş Şekli	Yüz yüze
15	Dersin Koordinatörü:	Dr. Ögr. Üyesi Rifat AKIŞ
16	Dersi Veren Diğer Öğretim Elemanları:	Yok
17	Ders Koordinatörünün İletişim Bilgileri:	rifatakis@uludag.edu.tr, 0224.2941531, U.Ü. Ziraat Fak. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü. Görükle-Nilüfer/Bursa
18	Dersin Web Adresi:
19	Dersin Amacı	Bu ders genel olarak toprakta hidrolojik veri toplama yöntemlerini ve hidrolojik döngünün adımlarını vurgulamakta ve toprakta meydana gelen hidrolojik akışların kalite ve miktarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Toprak yönetimini değişen iklim şartlarına uyum sağlayabilmek için toprak ve hidrolojik sistemlerin birlikte değişimi anlayışına katkı sunar. Hidrolojik döngü- ölçüm yöntemlerinin anlaşılması toprak ve yağış suyunun etkin yönetimi en temel gereksinim olduğuna vurgu yapar. Yaygın olarak hidrolojik ölçmüde kullanılan alet ve ekipmanların tanınmasına katkı sunar.
20	Dersin Mesleki Gelişime Katkısı:	Hidrolojik döngüyü öğrenir. Toprkta su bütçesi hesaplayabilir ve toprak ve su koruma planlama programlarının etkinliğini artırır. toprakta hidrolojik ölçümleri başarıyla yapabilir. Toprak taşkınlarına ve kuraklığa karşı önlemler geliştirebilir. Toprakta uygun su bütçesi ve etkili drenaj yöntemlerini kullanabilir.

Ders Öğrenme Kazanımları

1	Bu dersi başarılı bir şekilde tamamlayan öğrenci: Toprakta hidrolojik döngüyü değişik hidrolojik seviyelerde tanımlayabilir ;
2	Hidrolojik döngünün kısımlarını tanır;
3	Hidrolojik döngünün kısımlarını ölçer ve su bütçesini oluşturur;
4	Toprak hidrolojik süreçleri hakkında veri toplar ve etkin bir şekilde hidrolojik modellerde kullanır;
5	Yağış ve yüzey akış analizi yapar;
6	Yüzey akışı dolaylı (taban akış) tan ayırabilir;
7	Birim hidrograf üretebilir ve yağışın büyüklüğünü hesaplar;
8	Toprağa sızmayı ve derin drenajı bir birinden ayırır;
9	Toprak boru drenaj sisteminden debi kayıtlarını tutar ve drenaj hidrografını geliştirir;
10	Toprak ve yağış suyunu etkin kullanma kararlarını verir;

22	Dersin İçeriği

Hafta	Teori	Uygulama
1	Hidrolojinin tanımı, metotları, hidrolojik sistem ve hidrolojik döngü (laboratuvar, lizometre ve tarla şartları), hidrolojik sistem ve toprakta depolanan su, kütlenin korunumu, su bütçesinin uyarlanması: sulama-drenaj için, infiltrasyon-yüzey akış için, ve toprak su deposu-suyun toprakta dağılımı için örnek çözümler	Kullanılacak alet ve ekipmanların kısaca tanıtımı
2	Yağış: Yağışın oluşum koşulları ve yağış çeşitleri, yağışın ölçümü ve kullanılan ekipmanlarının tanımı,	Yağış ölçümünde kullanılacak tipping bucket (tip-sesli kaydedicili kova) ve elamanlarının tanıtımı
3	Yağış kayıtlarının analiz edilmesi: yağış hiyetografı, toplam yağış eğrisi, ortalama yağış hesabı (aritmetik, tiessen polygon, ve izohayıt yöntemleri), intensite-süre-frekans (idf eğrileri) dağılımı	Kaydedicili ve kaydetme özelliği olmayan yağış geyçlerinin tanıtımı
4	Buharlaşma: buharlaşmanın şartları, su yüzeyinden ve zeminden buharlaşma, buharlaşmanın ölçümü	Buharlaşma problemleri çözümü ve eşitliklerin kullandıkları parametrelerin anlaşılması
5	Evapotranspirasyon kayıpları: potansiyel ve gerçek evapotransprasyon hesaplamaları, günlük evapotransprasyon hesaplaması	Problem çözümü ve web materyali tabanlı tartışma
6	İnfiltrasyon (toprağa sızma): infiltrasyon kapasitesi, infiltrasyon hızı ve suyun drenajı ve dağılımı (redistribution), Philips infiltrasyon denklemi, Green-Ampt denklemi ve Horton infiltrasyon denkleminin karşılaştırılması	Çift silindir infiltrometrelerin kullanımı ve ölçümlerinin analizi, Ölçülen infiltrometre değerlerine değişik eşitliklerin giydirilmesi/fit edilmesi ve karşılaştırmalarının yapılması
7	Yeraltı suyu: yeraltı suyunun bölgelere ayrılması (vados zone p<0 atm, doygun bölge p>0 atm), suyun akış yönü: yüksek potansiyelden düşük potansiyel bölgeye akış (H=h+z), taban suyu tablasının piezometrik ölçümlerle haritalanması ve kontur haritaların anlamı, yeraltı suyunun sezonal davranışları: perkolasyon ve besleme (recharge), bu terimlerin tanımı, yeraltı su yapıları ve tanımlamaları, piezometrik yüzey ve taban suyu yüzeyinden uzaklığı	Tansiyon disk infiltrometre ve toprak nem profili analizi
8	Yüzeysel akış: hidrograf teori ve analizi, hidrografın elamanları, direk yüzey akış (dolaysız akış) ve taban akış hacimlerinin ayrıştırılması ve yöntemler, birim hidrograf teorisi: tanımı, elde edilmesi ve aşamaları, birim hidrograftan yağışa geçiş,	Ağırlıklı olarak piezometre verileri kullanarak taban suyu yüzey haritası (potansiyometrik kontur harita) üretme süreçleri
9	Hidrograf analizi (devam): sentetik hidrograflar, anlık birim hidrograf, birim hidrografın kullanımı	Bilgisayar ve excel yardımıyla bir yağışın eklemeli ve hiyetograf grafiğini oluşturma, bu hiyetografa dayalı olarak yağışın dolaylı ve dolaysız akışa katkısının belirlenmesi (Bu uygulama için HEC-HMS programı ağırlıklı olarak kullanılacaktır)
10	Toprak drenajı: tarımsal drenajın tanımı, drenaj sistem çeşitlerinin görsel ve teorik anlatımı, yüzey drenajı ve yüzey altı boru drenajı, drenaj katsayısı tanımı, drenlere sabit su akış şartları altında drenaj katsayısı ve değişken taban suyu seviyesi şartları altında drenaj katsayısı ve örnek çözümler, Hooghoudt denklemi (elips denklemi) ve dren derinlik ve aralıklarının belirlenmesi, örnek çözümü	Excel programı yardımıyla önce birim hidrograf oluşturulacak ve hidrograf öteleme yöntemiyle yağışa geçilecektir. HEC-HMS programı bu süreçte sıklıkla kullanılacaktır.
11	Drenaj suyunun kalitesi: tuzluluk (EC), pH, bitki besin maddesi içeriği ve kirleticiler (NO3-, PO4-3, DOC) konsantrasyonları, drenaj ve tuz dengesi (yıkama ihtiyacı)	Küçük ölçekli bir drenaj sisteminin DRAINMOD yardımıyla bilgisayar ortamında tasarımı
12	Drenaj debi ölçümü ve drenaj hidrografının oluşturulması, drenaj kayıplarının zirve akış debisi, hacmi ve zamansal dağılımının değerlendirilmesi, suyun toprak profilinde drenlere akması sürecinde tansiyometri ve piezometrinin önemi	Küçük ölçekli bir drenaj sisteminin DRAINMOD yardımıyla bilgisayar ortamında tasarımı
13	Drenaj suyu kalitesi ve tarımda kullanımı	Dren debi ölçümünde kullanılan akış metrelerin tanıtımı ve okumaların yapılma standartları, drenaj akış örnekleyicileri (aktif-pasif toprak profil lizometreleri)
14	Toprakta su bütçesi ve efektif drenaj	Dren debi ölçümünde kullanılan akış metrelerin tanıtımı ve okumaların yapılma standartları, drenaj akış örnekleyicileri (aktif-pasif toprak profil lizometreleri)

23	Ders Kitabı, Referanslar ve/veya Diğer Kaynaklar:	Mehmetçik Beyazıt. 2013.Hidroloji. Birsen Basım ve Yayım Evi, Cağaloğlu/İSTANBUL
24	Değerlendirme

YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI	SAYISI	KATKI YÜZDESİ
Ara Sınav	1	40
Kısa Sınav	0	0
Ödev	0	0
Yıl sonu Sınavı	1	60
Toplam	2	100
Yıl içi çalışmalarının Başarıya Oranı		40
Finalin BAşarıya Oranı		60
Toplam		100
Derste Kullanılan Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımları	Ödev, quiz, veri analizi, dönem ödevi, web sayfası hazırlama
Açıklama	Bu dersin değerlendirme süreci yukarıdaki başlıklar üzerinden yapılacaktır. Öğrenci bu başlıklardan herhangi birini seçmekte serbesttir.

AKTS / İŞ YÜKÜ TABLOSU

Etkinlik	SAYISI	Süresi [Saat]	Toplam İş Yükü [Saat]
Teorik Dersler	14	1	14
Uygulamalı Dersler	14	2	28
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön çalışma, pekiştirme)	12	5	60
Ödevler	0	0	0
Projeler	0	0	0
Arazi Çalışmaları	0	0	0
Arasınavlar	1	8	8
Diğer	0	0	0
Yarıyıl Sonu Sınavları	1	10	10
Toplam İş Yükü			120
Toplam İş Yükü / 30 saat			4
Dersin AKTS Kredisi			4

PROGRAM YETERLİLİKLERİ İLE DERS ÖĞRENİN KAZANIMLARI İLİŞKİSİ TABLOSU

	PY1	PY2	PY3	PY4	PY5	PY6	PY7	PY8	PY9	PY10	PY11	PY12	PY13
OK1	2	3	3	3	4	3	3	3	4	4	5	5	5
OK2	2	3	3	3	4	4	3	3	4	2	3	3	3
OK3	2	3	3	3	4	3	2	3	3	3	4	4	4
OK4	2	3	3	4	3	3	4	3	4	3	3	3	5
OK5	3	3	3	4	4	4	3	3	4	4	4	4	4
OK6	2	2	2	2	3	3	3	3	5	3	4	3	5
OK7	4	4	5	5	4	4	5	5	4	5	4	4	4
OK8	4	3	3	5	4	4	4	4	3	3	2	2	2
OK9	3	3	2	1	3	3	4	4	3	3	4	3	4
OK10	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0

ÖK: Öğrenme Kazanımları

PY: Program yeterlilikleri

Katkı Düzeyi:

1 Çok Düşük

2 Düşük

3 Orta

4 Yüksek

5 Çok Yüksek